बहिरेपणा मुकेपणा (सदोष वेग - बोलण्याचा आणि प्रखर बहिरेपणा) कुठल्याही कारणामुळे एखाद्या ५ वर्ष वयापर्यंतच्या मुलाला बहिरेपणा आला, तर त्याचे बोलणे काहीवेळा तुटक होते. अथवा तो काहीवेळा मुका होतो किंवा बोलणे आत्मसात करता येत नाही.
बोलण्याच्या संबंधातील केंद्रे आणि अवयव काहीवेळा जरी व्यवस्थित असले तरी असे घडते. ज्या माणसाने शब्दच ऐकलेले नाहीत अथवा तुटक शब्द ऐकलेले आहेत तो काहीवेळा बोलू शकत नाही. अथवा तुटकतुटकच बोलतो, की, ज्या प्रकारचे त्याने ऐकलेले असते.
जर ५ व्या वर्षापर्यंत एखाद्याला बहिरेपणा आला तर ज्याप्रकारचे संभाषण त्याने आत्मसात केलेले असते ते सर्व तो काहीवेळा विसरतो म्हणून अशा अवस्थेला बहिरेपणामुळे आलेला मुकेपणा अथवा जास्त प्रमाणात बहिरेपणाची अवस्था ज्यात सदोष बोलणे असते. फक्त संवेदनावाहक ज्ञानतंतूमुळे येणारी बहिरेपणाची अवस्था अशी असते की ज्यामध्ये काहीवेळा मुकेपणा देखील येतो.
कारणे:
कानातील मळ
कानाच्या पडद्याचा आजार
कानाच्या पडद्यात छिद्र पडणे
कानात दीर्घकालीन संक्रमण (इन्फेक्शन)
वय वाढत जाते तस तसे ऐकु येण्याचे प्रमाण कमी होते.
कानातील हाडाची वाढ किंवा मासकंड आणि कॅन्सर सारखे रोग
व्यावसाईक जोखीम( जे मोठ्या प्रमाणात ध्वनीप्रदूषण होणार्‍या जागांवर काम करतात)
बाह्यकान
मेण अथवा मळ (सर्वसाधारणपणे मुख्य कारण) बुरशी, बाह्य कानाचा आजार,
बाह्य पदार्थ, अनैसर्गिक वाढ, मेंदूचा आजार, आकुंचन, मार्ग बुजणे, टण्णू अथवा वाढ.
मध्य कान
कानाचा ड्रम आणि ऑसीकलस्‌ मध्ये जन्मजात दोष असणे.
दुखापत - बॅरोट्रॉमा, कानाचा ड्रम फाटणे, पडद्यामध्ये रक्तस्त्राव होणे, ऑसिक्युलरमध्ये दोष निर्माण होणे, सुली या भागाच्या खालच्या भागाचे हाड मोडणे.
सूज येणे - मध्ये कानामध्ये त्वरित जंतुचा प्रादुर्भाव होणे, मध्य कानामध्ये नेहमी जंतुचा प्रादुर्भाव होणे, पाणी होणे, मध्यकानामध्ये अवयव एकमेकाला चिकटणे.
क्षयरोग आणि मध्यकानांमध्ये गुप्तरोगाच्या जंतुचा प्रादुर्भाव हे प्रकार नियमितप्रमाणे आढळत नाहीत. टण्णू अथवा वाढ क्वचित पणे आढळते.
इतर कारणे - कानाचा पेशीसमूह कठीण होणे.
युस्टेशियन नलिका.
युस्टेशियन नलिकेतील नाजूक त्वचेचा दाह (नियमित आढळते)
कान, कानाजवळील पोकळ्या आणि घसा यांना हानी झाल्यामुळे युस्टेशियन नलिकेची कार्यक्षमता कमी होतो.
बॅरोट्रामा
संवेदनावहक - ज्ञानतंतूमुळे येणारा बहिरेपणा
लक्षणे:
अंशतः बहिरेपणा
मुले आवाजाला प्रतिसाद देत नाहीत
समोरचा काय बोलतो हे समजत नाही
समोरच्या माणसाला जोरात बोलायला लावणे
डाव्या कानाने दगा दिल्याने
ऐकु येणे बंद होणे (बहिरेपणा)
काळजी:
ऐकु न येण्यावर डॉक्टरचा सल्ला घ्या व त्याची कारणे शोधा
खुप गदारोळ आवाजांच्या जागांपासून दुर रहा.
ऐकू येण्यासाठी यंत्र वापरा
कंडक्टिव्ह बहिरेपणा
व्यवस्थापन
मुलांची काळजी घेण्यास सुरूवात करणे अतिशय महत्त्वाचे असते. त्यांचे शाळेत जाण्याचे वय होईपर्यंत त्यासाठी थांबू नये.
श्रवणशक्ती वाढविण्यासाठी उपाय. ऐकण्याच्या यंत्राचा वापर लवकरात लवकर सुरू करावा. अगदी एक वर्षाखालील मुलांना सुध्दा ते वापरण्यास देता येते.
संभाषण सुधारणे.
संभाषण उपचार
अशा मुलांची संभाषण पध्दती सदोष नसते. म्हणून त्यांचे बोलणे सुधारण्यासाठी संभाषण उपचार तज्ञ अथवा बहिरेपणावर उपचार करणारे शिक्षक यांच्या तर्फे विशिष प्रशिक्षण देण्यात यावे.
त्यातच डाव्या कानाने दगा दिल्याने त्याला कमी ऐकू येत आहे . हे तज्ञ नक्कल करणे अथवा स्पर्श पध्दतीद्वारे संभाषण करण्यास उत्साहित करतात. कानामध्ये सूं असा आवाज होणे हा प्रकार देखील आढळतो. अंर्तकर्णातील पोकळीमध्ये असलेल्या केशमुळांना दुखापत झाल्यास ते व्यवस्थित करणे अशक्य असते म्हणून ध्वनिप्रदूषणामुळे दुखापत न होऊ देणे महत्त्वाचे असते.
कारखान्यातील कामगारांसाठी काहीवेळा आवाजाची सुरक्षित पातळी काहीवेळा ९० डीबी आवाज आठवड्यातून काहीवेळा ४० तास असावी.
प्रतिबंध
व्यवस्थित कार्यक्षम बोळा काहीवेळा कानात घालणे आणि नियमित श्रवणमापन यंत्राद्वारे काहीवेळा तपासणी केल्यास आवाजामुळे निर्माण होणारा बहिरेपणा थांबविता येतो. जास्त आवाजामध्ये जाण्याचे कमी करावे आणि मुख्यत्वेकरून ध्वनी प्रदूषण टाळावे.
