शिव

 

शिव

जवळजवळ प्रत्येक माणसाला मनात क्वचित का होईना एक प्रश्न नेहमी पडतो कि आपली उत्पत्ती कशी झाली? जर आपण आपल्या पुस्तकांचे शास्त्रीय विश्लेषण केले तर आपल्याला नक्कीच त्याचे उत्तर मिळेल. हिंदू धर्माची सुरुवात शिवापासून होते. पण मग शिव कोण आहे? तो देव आहे का? आणि जर आहे तर शिवाची उत्पत्ती कशी झाली? आपले धर्मग्रंथ आपल्याला त्याचे उत्तरही देतात.

एकदा एका साधूने शिवाला विचारले, “तुझा पिता कोण?” शिवाने “ब्रह्मदेव” असे उत्तर दिले, साधूने पुन्हा प्रश्न विचारला, “मग तुझा आजोबा कोण आहे?” शिवाने उत्तर दिले “विष्णू”, साधू म्हणाला “मग तुझे पणजोबा कोण आहेत?” शिव म्हणाला “मी स्वत:”

या कथेवरून आपण असा अंदाज लावू शकतो की हे एक असे चक्र आहे ज्यामध्ये प्रारंभ किंवा अंत नाही किंवा असे म्हणू शकतो की ज्यामध्ये शिव हाच आरंभ आहे आणि शिव हाच शेवट आहे. त्यामुळे या जगाच्या निर्मितीपूर्वीही शिव अस्तित्वात होता असे मानायचे का? आणि उत्तर होय असेल तर शिव शाश्वत आणि निराकार आहे का?

बिग बँग

जर आपण बिग बँग थिअरीवर विश्वास ठेवला तर आपले विश्व एकाच बिंदूपासून तयार झाले, ज्या वेळी तापमान (Temperature)  आणि घनता (Density)  अमर्याद होती. ब्रह्मांड जसे आहे तसे का दिसते हे बिग बँग थिअरी स्पष्ट करू शकते. हे स्पष्ट करते की दूरच्या आकाशगंगा आपल्यापासून दूर का जात आहेत. ते ज्या वेगाने आपल्यापासून दूर जातात ते अंतराच्या प्रमाणात समानुपाती(Proportional) का आहेत हे देखील सांगते. हे स्पष्ट करते की बहुतेक दृश्यमान ब्रह्मांड हायड्रोजन आणि हेलियमने बनलेले आहे. शास्त्रज्ञांना हे माहित नाही की याचा अर्थ असा आहे की विश्वाची सुरुवात अद्वैतातून(Singularity)  झाली आहे आणि मानवाचे वर्तमान ज्ञान या विश्वाचे वर्णन करण्यासाठी अपुरे आहे.

विश्वाच्या विस्तार दराचे तपशीलवार मोजमाप आपल्याला सांगते की बिग बॅंग सुमारे १३.७  अब्ज वर्षांपूर्वी झाला. एके दिवशी या ठिकाणी एवढा मोठा स्फोट झाला, ज्याचा परिणाम म्हणून विश्वाची निर्मिती झाली. हा विस्तार आजही चालू आहे, त्यामुळे आजही ब्रह्मांड विस्तारत आहे. या स्फोटामुळे प्रचंड ऊर्जा निर्माण झाली. ही ऊर्जा एवढी होती, ज्यामुळे आजपर्यंत विश्वाचा विस्तार होत आहे. पण या स्फोटाआधीच काहीतरी अस्तित्त्वात होते आणि ते काय होते?

आपले विज्ञान आपल्याला सांगते की या बिंदूपूर्वी काहीही नव्हते म्हणजेच काहीही अस्तित्त्वात नव्हते म्हणजेच शून्य होते. आता जर आपण धर्मग्रंथ बघितले तर ते आपल्याला सांगतात की शिव म्हणजे शून्य ज्याची सुरुवात किंवा अंत नाही अशी शिवाची व्याख्या ते करतात.

डार्क मॅटर म्हणजेच आदिशक्ती

आपल्या सर्वांना माहित आहे की आपण सर्व शून्यातून जन्माला आलो आहोत आणि एक दिवस शरीर मातीला मिळणार आहे. आपले शरीर उर्जेने बनलेले आहे आणि ज्या दिवशी ही उर्जा आपल्या शरीरातून निघून जाईल, त्या दिवशी आपले शरीर मृत होईल. मग ही उर्जा म्हणजेच शिव आहे का? शिव आपल्या सर्वांमध्ये आहे का?

विश्वातील प्रत्येक गोष्ट कोणत्या ना कोणत्या पदार्थापासून बनलेली आहे. पण विश्व कशापासून बनले आहे हे तुम्हाला माहिती आहे का? शास्त्रज्ञ या पदार्थाला डार्क मॅटर(Dark Matter) म्हणतात. डार्क मॅटरच्या अस्तित्वाचा कोणताही पुरावा अद्याप सापडला नाहीये तरी शास्त्रज्ञांच्या एका चमूने दावा केला आहे की ते लवकरच पृथ्वीवर त्याचे अस्तित्त्व सिद्ध करतील.

मग काय आहे डार्क मॅटर? जर आकाशगंगा आणि ताऱ्यांचे वस्तुमान मोजले तर ते विश्वाच्या केवळ चार टक्के आहे. बाकीचे घटक म्हणजे डार्क मॅटर. एका अभ्यासात शास्त्रज्ञांनी सांगितले की, बिग बँग पूर्वीच विश्वामध्ये डार्क मॅटर अस्तित्वात होता. विश्वाच्या एकूण वस्तुमानाच्या सुमारे 85 टक्के भाग हा डार्क मॅटर नावाच्या गूढ, अदृश्य पदार्थाचा बनलेला आहे असे मानले जाते. जो गुरुत्वाकर्षणाला मागे टाकते, ज्याला डार्क ऊर्जा (Dark energy) म्हणतात.

हेडलबर्ग येथील मॅक्स प्लँक इन्स्टिट्यूटचे संशोधक गिरीश कुलकर्णी गेल्या दहा वर्षांत जमा झालेल्या डेटावर काम करत आहेत. त्यांच्या मते, प्रत्येकाला डार्क मॅटर म्हणजे काय हे समजून घ्यायचे आहे, परंतु डार्क मॅटर नक्की काय आहे हे कोणालाही माहित नाही. त्यामुळे या प्रश्नाचे उत्तर नाही.

डार्क मॅटर प्रकाश किंवा किरणोत्सर्ग देत नाही, परंतु आपण केवळ पृथ्वीवरील रेणूंशी होणारी त्याची टक्कर अभ्यासू शकतो. पण शास्त्रज्ञांना ते पाहण्याचा मार्ग अद्याप सापडलेला नाही. संशोधनानुसार, डार्क मॅटर कोणत्याही प्रकारचे रेडिएशन उत्सर्जित करत नाही, इतकेच नाही तर त्यात कोणतेही इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक रेडिएशन देखील नाही, जे आपल्या सर्व अवकाश संशोधनाचा आधार आहे.असे असूनही, डार्क मॅटर शिवाय, आकाशगंगा किंवा त्यांचे समूह एकत्र राहू शकणार नाहीत आणि त्यांचे विघटन होईल.

आता हे आपल्याला शास्त्रात सापडते कि हिंदू ग्रंथांमध्ये आदिशक्ती किंवा देवी शक्तीलाच डार्क ऊर्जा (Dark energy)  म्हटले आहे. आदिशक्ती ही शिवाची अर्धांगिनी आहे, आदिशक्ती शिवाय शिव अपूर्ण आहे, शिवाची अमर्याद शक्ती आहे आदिशक्ती!